| 
Üye Girişi
 | 
  Üye Ol
 |  RavdaTe@m |  Site Kuralları |  Yardım |  Hakkımızda
0
Start Giriş Üye Ol üyeler ((( RAVDATe@m))) Arama
Toplam Kategori: 69 *** Toplam Konu: 30100 *** Toplam Mesaj: 148193
Forum Anasayfa » DİĞER KONULAR » YANLIŞ   Cevap ekle

önceki konu   sonraki konu
Bu konuda 1 mesaj mevcut
Sayfa (1): (1)
Ekleyen
Mesaj
imam_kettani su an offline imam_kettani  
YANLIŞ Alıntı yaparak cevapla

191 Mesaj -

Kayıt Tarihi: 13.12.2005
En Son On: 10.07.2006 - 00:55
Cinsiyeti: Erkek 
YANLIŞ


Doğru olmayan, veya doğrunun karşıtı olan. Bir kurala, ilkeye uymama durumu. Bu terim çeşitli disiplinlerde çeşitli mana­larda ve en çok da hata, bâtıl, sahte, sakîm, yalan, galat, dalâl, mugalâta vb. kavramla­rın eşanlamlısı olarak kullanılır.

Yanlış doğrunun karşıtı olarak ele alındı­ğında bir mantık terimi olur ve aynı zaman­da, hata yerine de kullanılır. Hata ise haki­kate aykırı söz, hüküm veya görüşe denir. Diğer bir ifadeyle hata, zihnin yanlış veya hakikate benzer olan bir şeyi hakikat, ya-huua hakikat olan bir şeyi yanlış veya haki­kate benzer zannetmesinden ibaret olan fiil veya hali bildirir. Vakıaya uymayan, fakat sabit ve değişmez bir inanç haline gelmiş olan yanlışlara, hatalara Cehl-i Mürekkep (Katmerli Bilgisizlik) denir. İnsansız ve in­sanın yargılan olmadan sadece madde dün­yası için geçerli bir hakikat veya yanlıştan söz etmek imkânsızdır. Doğru ve yanlış kavramları, özellikle iki değerli mantığın; Aristoteles ve onu takip eden formel (şeklî, sun) mantıkçıların kullandığı değer ikilisi­dir. Yanlış formel (şekilsel) mantıkta dü­şünme ilkelerine, kanunlarına ay kın olanı dile getirir. Eğer herhangi bir düşüncemiz veya hükmümüz akıl ilkelerine ve konulan-na uymuyorsa buna yanlış, hala denir. Bu sebeple hükümlerde mantıkî bir yanlışa düşmemek için özellikle şu iki şarta dikkat edilmesi gerekir. Bunlardan birincisi: "Dü-şüncelerin zihne uyması"; ikincisi İse "Dü­şüncelerin konusuna uyması" dır. Meselâ "Bütün parçasından daha büyüktür", "Eşit niceliklere eşit nicelikler eklenirse sonuç aynı çıkar" denildiği zaman, bu düşünceler zihin ilkelerine uygundur; bu sebeple de bu hükümlere doğru, hakikat denir. Bunların aksini İddia etmek ise yanlışa, hataya düş­mektir. Doğrunun diğer şartı ise "Düşünce- j lerin konularına uygun olması" dır. Bu da | düşüncenin realiteye uygun düşmesi de- J mektir. Meselâ bir kitaba "bu kitaptır" der­sek; hakikati ifade etmiş ve doğru söylemiş oluruz; aksi halde, kitaba masa demeye kal­karsak o zaman yanlış düşünmüş oluruz. Çünkü doğru ve yanlışı sadece hükümler ve kanaatler tayin ederler. Bir hükmün, eğer kendisine uygun bir olgusu varsa doğru, böyle bir olgusu yoksa yanlıştır. Bu sebeple Aristoteles, yanlışı gerçeklikle çelişen diye tanımlamıştır.

Bilindiği gibi mantığın gayesi, insan zih­nini yanlış ve hatalı düşünmeden korumak ve doğru düşünmenin yollarını, kurallarını göstermektir. Ancak mantığın, karşımızda­ki hasmı, geçici de olsa, bir an susturmak için müracaat ettiği bir yol daha vardır ki, ona safsata, mugalata veya sofizm (kasıtlı yanlış yapma, saptırma) denir. O halde, mantıktaki kasıtlı yanlış ile kasıtsız yanlış (paralojizm) ı birbirine karıştırmamak ge­rekir. Bu nedenle mantık hatalarını ikiye ayırmak mümkündür:

a) Kasıtlı olarak ya­pılan mantık veya akıl yürütme (istidlal) ha­taları,

b) Kasıtsız olarak yapılan mantık ve­ya akıl yürütme halaları.

Kasıtlı olarak yapılan istidlal hatalarına mantık dilinde mugalata, safsata, sofizm denildiğini daha önce belirtmiştik. Bura­daki hala, ya şeklî (surî) dir; bizzat akıl yürütmededir; tasavvurların mantıkî irübaün-dadır, yahut da maddîdir; akıl yürütmenin hareket noktasındadır. Diğer bir ifadeyle, düşüncenin vakıa ile uygun olmayışındadır. Şeklî hataya şu istidlal şeklini örnek verebi­liriz:

Bütün balıklar suda yaşar.

Balina da suda yaşar.

O halde, balina da balıktır.

Bu akıl yürütmede öncüller (muked-demât) doğru olduğu halde kıyasın kuralla­rına uyulmadığı için sonuç yanlıştır. Bu kı­yas II. şekilden Basit İktiranlı bir kıyastır. Böyle bir kıyasın doğru sonuç verebilmesi için -sekiz tane genel şartlar yanında- özel şartı gereği iki öncülden birinin olumsuz ol­ması gerekir. Halbuki burada öncüllerden her ikisi de olumludur ve elde edilen sonuç ise yanlıştır. Çünkü balina balık değil, me­meli bir hayvandır.

Maddî olarak yapılan istidlal- hatasına ör­nek olarak da şu kıyas gösterilebilir:

Nadir olan şeyler kıymetlidir.

Kör at da nadirdir.

O halde, kör at da-kıy m etlidir.

Burada ise yanlış öncüllere dayanılarak yanlış bir sonuç çıkartılmıştır. Çünkü her nadir olan şey kıymetli değildir. Görüldüğü gibi safsata veya mugalâta, başkalarını şa­şırtmak ve aldatmak maksadıyla görünüşte ve şeklî olarak doğru, gerçekte ise yanlış olan kıyas şekilleridir. Tartışmalarda bazı kimselerin ustalıklı kelime oyunlarıyla kar-şısındakileri şaşırtarak yanlış sonuçlar çı­karmaları ve meseleyi başka mecralara gö­türmeleri de bir mugalatadır.

Mantıkî yanlışlıkların çoğu bilmeden ve istemeyerek meydana gelir. Bu tip hatalar arasında Tümevarım (İstikra, Induction) hataları. Tümdengelim (Talîl, Deduction) vb. hatalarını sayabiliriz. Tümevarım hata­larının daha ziyade deney ve gözlemlerin eksik ve yetersiz olmasından, yahut da ace­le ve telaşla çıkarılan sonuçlardan ileri gel­diği görülür. Tümdengelim hataları da ya terimlerin kapalılığından, ya önceki tasav­vurların veya hükümlerin unutulmasından, yahut da tamamiyle bir. takım haricî uygula­malardan; tümdengelimin esasını teşkil eden tümel önermenin, ilke veya prensibine uygun olmadığı halde, o hükümlerle aynı kabul edilmesinden doğar.

Bir de Bacon'in Idol (Put) adını verdiği, insanı yanıltan ve doğru düşünmesini en­gelleyen bazı önyargılar vardır. Ona göre, tabiata hakim olabilmek için onu doğru ola­rak tanımak, bilmek gerekir. Bu hususta ilk yapılacak şey de bir takım önyargılardan, -Soy, Mağara, Çarşı ve Tiyatro idollerinden-putlardan kurtulmaktır. Gerçeği çarpıtan bu engellerden (idollerden) sıyrıldıktan sonra, sistemli, plânlı bir araştırma yolu olan tü­mevarım metodunu acele etmeden kullan­mak gerekir. Zira tabiata egemen olacak bilgi, ancak bu yolla elde edilir.

Mantıkî hatalar yanında, zihnin biyolo­jik ve psikolojik yönden yetersiz işleyişin­den meydana gelen bir takım hatalar da mevcuttur. Bunlar ruhî hatalar, muhayyile hala I an, müşahede halaları vb. leridir. Ruhî veya psikolojik hatalar diyebileceğimiz bu hatalar daha ziyade hafıza yanılmaları ve aksamaları olarak ortaya çıkan bunları za­man zaman bencil düşünceler ve akıl hasta­lıklarının da takip ettiği görülür. Çeşitli mu­hayyile halaları arasında vehim, sann (hal-lucination, illusion) vb. zikredilebilir. Bir de hadiselerin ve objelerin görünüşlerini eksik idrakten, gerçek olan bir şey yerine, muhayyilede meydana gelen şekillerin ko-

fiulmasından ileri gelen yanlışlar vardır. Meselâ yanm bardak suya batırılan bir çu­buğun kınk görülmesi, tren yolunun ileride daralması, ufukta yer ile göğün birleşmiş görülmesi tep birer idrak yanılmasıdır. YanhŞ. hata insan oğlunun ayrılmaz bir Zi i

parçasıdır. Zira insanın olduğu yerde yanlı­mın, hatanın olmaması hemen hemen imkânsızdır. Zihinde, düşüncede, müşahe­dede görülen hatalar yanında; dinde , hu-jtukta, ahlâkta, dilde vb. daha bir çok sahada ^ hatalar yer almaktadır. Dindeki hataya günah (zemb), masiyet, isyan denir. j£ur'ânda: "Ey Rabbimiz, biz Sana isyan et-jjfc, bizim günahlarımızı bağışla ve bizi Ce-j^nneni azabından koru" (Âl-i fmran, 16) -L/nutma ve hatalarımızdan dolay» bizi he-^ba çekme (yarlığa)" (Bakara, 286) buyu­dur.

Ahlâk'da ise yanlış, hata, sehv manasına pullanılır- insan beşer olması hasebiyle ha­cdan salim olmaz. Fakat ilk hatayı unutup w tekrar aynı hataya düşmesi halinde ayıp-j^ır, üçüncü defa aynı hataya düşünce ah-^ olduğuna hükmolunur. Ondan sonra ^ ona acımak ve öğüt vermek gereksizdir. . j,Iâk ve din açısından hataların en büyüğü v(î en tehlikelisi inanç, itikat hatasıdır, insan ^yle bir hataya düşünce, derhal bunu dü-Jirnesi gerekir. Eğer bu hata düzeltilmez-. dünya hayatının esas gayesi olan âhiret \jy3ü daha baştan kaybedilmiş olur. /Vhlâk açısından hata, acelenin hayırsız uğu olarak nitelendirilir. Acele ise, ha- Bk. Hakikat ilerde de belirtildiği gibi, şeytandandır. * sebeple, aceleyi terk eden, büyük ölçü- hatadan da korunmuş olur. Namus ve d -fini düşünen ve onu korumak isteyen s, aceleyi terk etmek; her şeyde tedbir dikkat etmek zorundadır.

Umumiyetle hatalar mantıkî, manevî ve haricî sebepler diyebileceğimiz sebeplere bağlı olarak meydana gelir. Mantıkî sebep­ler hatanın gerçek sebepleri değildir. Bun­lar sadece hatalara yol açarlar. Meselâ bil­me gücündeki tabiî eksiklikler, hasselerin hatalı, vehimli çalışması, muhayyile ve­himleri, Önceden edinilmiş sabit fikirler, bencil düşünceler vb. bu kabildendir. Ma­nevî sebepler arasında ise dikkat ve düşün­me eksikliği, zihni karıştıran, onun sükûn ve huzurunu, tarafsızlığını bozan çeşitli eğilim ve ihtirasları; haricî sebepler arasın­da ise terbiye tarzını, batıl baskılara ve nü­fuzlara bağlılık, örf ve âdetlere uyma, züm-recilik, bölgecilik, tarafgirlik, dil yapısı ve çeşitli kelime oyunları vb. ni sayabiliriz. Bütün bunların Ötesinde, hatanın en büyük sebebi bilgisizlik, cahilliktir. Hele bu bilgi­sizlik katmerleşmiş ise, yani "Cehl-i Mü-rekkeb" haline gelmiş ise daha da büyük ha­taların sebebidir. Dinimizde bilgisizlik hor görülmüştür. Bir de bilmediğinin de farkın­da olmayarak, her şeyi bildiğini zanneden­ler ise apaçık hakikatleri inkâr ettikleri için bakar körler diye nitelendirilmişlerdir. islâm alı lâkin da bu tip insanlar, Islâh olması mümkün olmayan insanlar grubu içinde yer alır. Bu gibilerden hep Allah'a sığınılmış ve böyle bir duruma düşmemek için hep duada bulunulmuştur.
Ekleme Tarihi: 05.04.2006 - 01:44
Bu mesajı bildir   imam_kettani üyenin diğer mesajları imam_kettani`in Profili imam_kettani Özel Mesaj Gönder zum Anfang der Seite
Pozisyon düzeni - imzaları göster
Sayfa (1): (1)
önceki konu   sonraki konu

  Cevap ekle Kategori Seç:  
Sitemizde şu an Yok üye ve 1302 Misafir mevcut. En son üyemiz: Didem_


[ Admin   Moderator   Vip   Üye ]
Hayırlı ömürler dileriz.    Bu üyelerimizin doğum günlerini tebrik eder, sıhhat ve afiyet dolu bir ömür dileriz:
SaYaCGIN (48), AnneminSariGülü.. (34), kotza1 (55), keremcik (52), fatih GUNES (49), muhsin p.o. (52), tuva (42), Dostluklar_Baki (39), meydan26 (50), mehlika akasya (45), panter32 (50), NÖBETCI (47), baranbari (49), friendsofmehdi (39), tatar_salih (36)
24 Saatin Aktif Konuları
0
 | 

Copyright © ((( RAVDA.net )))  *  İrtibat   *   RAVDA Reklam Servisi   *   Tüm hakları saklıdır, izinsiz alıntı yapılamaz.
 Sitemizde yayınlanan imzalı yazıların içeriğinden yazarları, forum ve yorumlardan ekleyen şahıslar sorumlu olup, kesinlikle sitemiz sorumlu değildir.
© by ((( RAVDA.net )))

Sayfa 0.55190 saniyede açıldı