CENNET NEVÝLERÝ VE MERTEBELERÝ
1-Cennetü'n-Nâim: "Beni Cennetü'n-Nâim'in varislerinden kýl... " (Þuârâ, 26/85) Ayrýca (bk. el-Mâide, 5/65; et-Tevbe, 9/21; Yunus, 10/9).

2-Cennetü'l-Adn: "Þüphesiz ki, iman edenler ve güzel amel iþleyenler yok mu, iþte onlar mahlûkatýn en hayýrlýsýdýrlar. Onlarýn mükâfâtý Rableri katýnda And Cennetleridir ki onlarýn altlarýndan nehirler akar, orada onlar ebedî kalýcýdýrlar, Allah onlardan razý olmuþtur, onlar da ondan razý olmuþlardýr. Bu Rabb'inden korkanlar içindir. " (Beyyine, 98/8, Ayrýca bk. et-Tevbe, 9/72; er-Ra'd, 13/23; en-Nahl, 16/31)

3-Cennetü'l-Firdevs: "Þüphesiz, iman edip güzel amel iþleyenler için barýnak olarak Firdevs Cennetleri. vardýr " (el-Kehf,18/107 ve el-Mü'minun, 23/11).

4-Cennetü'l-Me'vâ: "Iman edip güzel amel iþleyenlere gelince, onlar için Me'vâ Cennetleri vardýr. " (Secde, 32/19 ve En-Necm, 53/15).

5-Dârü's-Selâm: "Halbuki Allah Dârü's-Selâm'a çaðýrýyor ve O, dilediði kimseleri dosdoðru bir yola hidâyet buyurur. " (Yunus, 10/25 ve el-En'âm, 6/127).

6-Dârü'l-Huld: "O Rab ki, fazlýndan bizi durulacak yurda (Cennet'e) kondurdu." (Fâtýr, 35/35).

Her ne kadar Ibn Abbâs Cennet'in tabakalarýný yedi ile sýnýrlandýrmýþsa da, ayetlerden anlaþýldýðýna göre, Cennet'in bir çok tabakasý vardýr. Burada Ibn Abbâs'ýn haber verdiði ve ayetlerde adlarý geçen Cennet tabakalarý, Cennet'in en yüksek tabakalarýdýr. Çünkü bu tabakalarda da bir çok tabaka vardýr. Nitekim Allah Teâlâ'nýn Nâim Cennetleri veya "Firdevs Cennetleri" þeklindeki çoðul ifade eden ayetleri buna delildir. Ayrýca Ümmü Hârise Hadisinde bu gerçek Hz. Peygamberin dilinden ifade olunmuþtur. Ümmü Harise Bedir'de þehit olan çocuðu hakkýnda Hz. Peygamber'den bilgi almak üzere gelmiþ ve ona Rasûlullah bir çok Cennet olduðunu belirterek, çocuðunun da "Firdevs-i Â'lâ'da" olduðunu söylemek suretiyle teselli etmiþtir (Mansur Ali Nâsýf, et-Tâcü' el-Câmi' li'l-Usul, fi Ahadisi'r-Rasûl, Istanbul (t.y.), V, 4033).

Nitekim Müslim'in Ebû Sâid el-Hudrî'den rivayet ettiði hadiste de, Allah yolunda cihat edenlerin, cihatlarý sebebiyle Cennet'te yüz derece yükselecekleri, her derecenin arasýnýn ise, yer ile gök arasýndaki mesâfe kadar olduðu, Hz. Peygamber tarafýndan haber verilmektedir (Müslim, Imâre, 116). Hadiste sözü edilen dereceler konusunda ise þu ihtimaller öne sürülmüþtür. Bu dereceleri zahiriyle anlamak mümkündür. Gerçekten söz konusu derecelerin, zahirinden anlaþýldýðý üzere, birbirinden daha yüksek menziller (tabakalar) olmasý muhtemeldir. Buna karþýlýk, yükseklikten kasdýn, Cennet'teki nimetlerin çokluðu, insanýn veya bir baþka yaratýðýn hiç aklýna bile gelmemiþ, gönlünden dahi geçmemiþ iyiliklerin büyüklüðü veya çokluðu anlamýnda olmasý muhtemeldir. Zira Allah Teâlâ'nýn mücâhide lutfettiði iyilik veya cömertlik türleri birbirinden çok farklýdýr, birbirinden üstündür. Buna göre, nimetlerin fazilet (üstünlük) konusundaki farklýlýklarý uzaklýk açýsýndan yer ile gök arasýndaki mesafe gibidir. Fakat el-Kadî Iyad (544/1149) birinci görüþü tercih etmiþtir (en-Nevevi, Þerhu Müslim, Kahire (t.y.), XIII. 28).

Yine Buhârî'nin bir rivayetinde Hz. Peygamber, Allah yolunda savaþan mücâhidler için Cennet'te yüz derece (tabaka) hazýrlandýðýný ve iki derecenin arasýnýn yerle gök arasý gibi olduðunu haber vermekte ve sözlerine devamla "Allah'dan istediðiniz zaman Firdevs'i isteyin... Çünkü Firdevs, Cennet'in ortasý ve Cennet'in en yükseðidir (...). Firdevs'ten Cennet nehirleri doðar" buyurmaktadýr. (Buhârî, Cihad 4)

Aynî, "Firdevs, Cennetin ortasýdýr (vasatýdýr)." cümlesini, Cennet'in en iyi yeri veya üstünü (efdali) olarak yorumlar ve bu görüþüne "Böylece sizi en hayýrlý bir ümmet kýldýk" (el-Bakara, 2/143) ayetinde geçen "vesetan" kelimesini delil getirir (el-Aynî, Umdetü'l-Kârî fî Þerhi Sahihi'l-Buhârî, Istanbul 1309, VI, 539). Çeþitli rivayetlerde Firdevs Cenneti'nin güzellikleri dile getirilmiþtir. Diðer taraftan hadiste söz konusu edilen Cennet dereceleri arasýndaki mesafelerin çeþitli rivayetlere göre "yüz senelik mesafe", "Beþ yüz senelik mesafe" þeklinde deðiþtiðine iþaret edelim (el-Aynî, ayný yer).

Bütün bu ayet, hadis ve âlimlerin yorumlarýndan Cennet'in birçok tabakasý olduðu anlaþýlmaktadýr. Bu tabakalardan bazýlarýnýn daha yüce ve nimetlerinin daha güzel veya daha efdal olmasý sebebiyle isimleri bize bildirilmiþtir. Firdevs Cenneti mertebece en yüksek olan Cennet tabakasýdýr. (Ayrýca bkz. et-Taberi, Tefsir, Mýsýr 1954, XVI. 37-8)