"BÝZ NÝCE KARYELERÝ HELAK ETTÝK. AZABIMIZ ONLARA GECELEYÝN UYURKEN VEYA GÜNDÜZÜN ÝSTÝRAHAT HALÝNDELERKEN GELMÝÞTÝ. ONLARA AZABIMIZ GELDÝÐÝ ZAMAN; "BÝZ GERÇEKTEN ZALÝMLERDENMÝÞÝZ" DEMEKTEN BAÞKA ÝTÝRAFLARI OLMADI!.."

(A'raf Süresi; 4-5 Ayetler)

Eylül 1995'te, Yeni Zelanda'da bir yanardaðýn aniden faaliyete geçmesi, dehþetli bir paniðe yol açmýþtý. Çevredeki eðlence yerleri ve spor komplekslerinde bulunan insanlarýn kaçýþmalarý, ünlü Pompei'nin son anlarýný tasvir eden bir resmi andýrýyordu. Bereket, benzeri bir felaket gerçekleþmedi.
Napoli Körfezi kýyýlarýndaki sönmüþ Vezüv yanadaðýnýn civarýnda yer alan beþ þehirden birisiydi ve Roma Ýmparatorluðunun sefahat merkeziydi. Romalý aristokratlar, her türlü ahlaki kaygý ve kayýttan sýyrýlmýþ olarak burada iþret eder, oluk gibi para akýtýrlardý. Onlarý eðlendiren fahiþeler ve rahipler ise, keselerini doldurmaya bakarlardý. Ama ne kadar devam edecekti bu çýlgýnlýk?..


Günümüzden yaklaþýk 1918 sene önce, imparator Caligula döneminde 23-24 Aðustos 79 yýlý Vezüv gürlemeye baþladý ve Pompei'nin üzerine ölüm yaðdýrdý. Komþu dört þehir de bu felaketten nasiplerini alarak lavlar altýnda kalarak haritadan silinmiþlerdi. Bugün, kalýntýlarýndan anladýðýmýz kadarýyla felaket günü þehirde normal hayat devam ediyordu. Akþam yaþanacak rezillikler için hazýrlýklar sürdüren insanlar o gün havanýn oldukça boðucu olduðunun farkýndaydýlar. Üstelik çok hafif olan bir yer sarsýntýsýný da hissetmiþlerdi ama önemsememiþlerdi. Saat 13.00 sularýnda hafif bir kül yaðmuru baþlar. Ýnsanlar, el darbeleriyle silkelenebilecek olan bu külü önemsemezler. Muhtemelen yaþlý Vezüv daha önceleri de böyle ufak tefek faaliyette bulunmuþ olmalý ki halk; "birazdan geçer" düþüncesiyle aldýrýþ etmemiþtir. Ancak kül yaðmurunu önce lapilli (küçük taþlar), sonra bir kaç kiloluk sünger taþlarýnýn gelmesi takip edince tehlikenin büyüklüðü ortaya çýkar. Halk, birden paniðe kapýlýr, yükte hafif pahada aðýr eþyalarýný sýrtlayarak limana doðru delicesine kaçýþmaya baþlarlar. Ne var ki iþ iþten geçmiþtir artýk. Evlerine sýðýnanlar, yoðun kükürt dumanýndan boðulmamak için kendilerini dýþarý atmakta, bu defa da üzerlerine yaðan taþlarla helak olmaktaydýlar. Korkunç felaketten kimse kurtulamamýþtýr. 48 saat içerisinde 18 km. lik bir alan içerisindeki Pompei ve diðer þehirler lavlar altýnda kalmýþtý. Bunlardan yalnýz Pompei'de 16 bin kiþi, nüfusun tahminen %80'i yok olmuþtu. Vezüv öylesine kuvvetli püskürmüþtü ki, kül bulutlarý, felaketi haber verircesine Anadolu, Suriye hatta Mýsýr'a kadar uçuþmuþtu. Bu felaketten sonra Pompei unutuldu. Ta 1594 senesine kadar tarihi kayýtlarda ismi geçen ve yeri belli olmayan bir antik þehir olarak kaldý. Bu senede yapýlan sulama kanalý inþaatlarý sýrasýnda iþçiler bazý kalýntýlara rastlamýþlarsa da ne olduðu anlaþýlamamýþtý. Ancak 1748 yýlýnda ciddi bir þekilde kazýlar baþlatýldý. Dünyanýn pek çok yerinden bilim adamlarý akýn ederek bugünkü görüntüsüne kavuþturuldu. Lavlar Pompei ve komþu þehirleri öylesine konserve etmiþti ki; bugün o insanlarýn günlük yaþayýþlarýný, yeni kurulmuþ bir film seti gibi görebilmekteyiz. Ocaktan indirilmemiþ bir domuz yavrusu, fýrýndan çýkarýlamamýþ ekmekler, sýrtlarýndaki mücevher çuvallarýyla sokak kapýsýný açmaya çalýþýrken yýðýlýveren kadýnlar ve erkekler, þehir kapýsý önünde üstüste yýðýlmýþ cesetler, bir zengin evinde cenaze þölenine katýlan ve yerlerinden kalkmaya bile fýrsat bulamayanlar, evler, Ýsis tapýnaðý, tiyatro... Hepsi de yaþadýklarý son anlarý dondurulmuþ bir þekilde duruyor. Yazýcý dükkanýnda balmumu tabletler, kitaplýktaki papirüs tomarlarý, hamamlarda kaþaðýlar, meyhane tezgahlarýnda kadehler ve son müþterilerin býraktýklarý paralar, ev ve dükkan kapýlarýnda sahiplerinin isimleri, umumi tuvaletlerdeki pislik bulaþýklarý bile aynen duruyor