| 
Üye Girişi
 | 
  Üye Ol
 |  RavdaTe@m |  Site Kuralları |  Yardım |  Hakkımızda
0
Home
Anasayfa
F o r u m
E-Kart
RAVDA Çocuk
Linkler
Ziyaretçi Defteri
Rehberlik Hizmetleri
Tavsiye Et
 
Sitede Arama
» Kapsamlı Arama
Google`de Ara
Google
Tavsiye Linkler
Kuran Kursu Mezunları
Müslümanlar.com
Hak Yolundayiz
Müslüman Nesil
Genç Kalem
Önemli Linkler







Statü / İstatistik
En Son Üyemiz:
Didem_
53683 Toplam Üyemiz var.
 Online Üyeler:
Online: 1711 Misafir
Admin | Moderator | Vip | Üye

Giriş Vaktiniz: Perşembe, 14. Kasım 2024 - 08:14

Browseriniz:

IP Adresiniz: Hostname:

0
0
0
Forum Giris Giris Üyeler Ekibimiz Arama
Toplam Forum: 69     ***     Toplam Konu: 30100     ***     Toplam Mesaj: 148193
  
  Beni hatırla
Forum Anasayfa » D İ N / İ S L A M » BÜYÜK ŞAHSİYETLER » RAHMETLE VE DUALARLA ANIYORUZ

önceki konu   diğer konu
3 okunmamış mesaj mevcut (Acik)
Sayfa (1): (1)
Gönderen
Mesaj
der_ya su an offline der_ya  
Konu icon    RAHMETLE VE DUALARLA ANIYORUZ
875 Mesaj -
Prof. Dr. Mahmud Es'ad COÞAN

26 Aðustos 2000 Medine Sohbeti

-------------------------


AMAN ÝSLAM'I BIRAKMAYIN!




Elhamdü lillâhi rabbil-àlemîn... Ves-salâtü ves-selâmü alâ seyyidinâ muhammedin ve alâ âlihî ve sahbihî ve men tebiahû biihsânin ilâ yevmid-dîn...

Aziz ve muhterem kardeþlerim!

Allah cümlenizi dünya ve ahirette sevindirsin, aziz ve bahtiyar eylesin... Ziyaretlerinizi kabul eylesin... Peygamber Efendimiz'in þefaatine erdirsin... Umrelerinizi de kabul eylesin... Tekrar tekrar gelmek nasib eylesin... Çünkü buluþulacak en güzel yer, muhakkak ki burasý...

Peygamber SAS Efendimiz'in bir hadis-i þerifinde, bir hadis-i kudsînin bir cümlesinde Cenâb-ý Hak buyuruyor ki... Bu bilgiyi Peygamber Efendimiz bildiriyor bize:





(Hakkat mahabbetî lil-mütezâvirîne fiyye) "Benim için birbirlerini ziyaret edenlere, ziyaretleþenlere benim muhabbetim hak olur." Yâni, bir müslüman bir müslümaný Allah için ziyaret ederse, Allah'ýn muhabbeti o ziyaret edene hak oluyor. Ne demek?.. "Allah muhakkak, kesin olarak o kulu sever!" demek.

Þimdi siz birkaç kat ziyaret yaptýnýz. Bir, ülkeler arasý uçakla gelinen mesafeden buraya geldiniz. Bir de ayrýca o otelden, bu otelden, veya falanca yerden bizi görmeðe geldiniz. Yâni ziyaret içinde ziyaret, nimet içinde nimet, sevap içinde sevap oluyor, elhamdü lillâh... Allah sizleri ve bizleri sevdiði kul eylesin...


a. Hz. Ýsâ'nýn Bebekken Konuþmasý


Peygamber Efendimiz bir hadis-i þerifinde anlatmýþ eski ümmetlerin hadiselerinden, olaylarýndan. Riyâzus-Sàlihîn'de mevcut bir hadis-i þerif. Ben þöyle ana metnini okumadan kýsaca anlatayým:

"Üç bebek beþikte iken konuþtu." diyor Peygamber Efendimiz. Bu nedir?.. Olaðanüstü bir durumdur, olaðan durum deðildir. Peygamberlerin mucizesidir, ya da evliyâullahýn kerametidir. Keramet de, Allah'ýn ikramý demek. Evliyâyý Allah seviyor da, ikram ediyor. Yoksa, kerametin de kaynaðý Cenâb-ý Hak'týr. Cenâb-ý Hak ikram ediyor. Arapçada keramet, ikram; sunulan, ikram edilen þey mânâsýna geliyor.

Konuþanlardan bir tanesi, Kur'an-ý Kerim'den de biliyoruz, Hazret-i Ýsâ AS'dýr. Meryem Vâlidemiz'e hakaretler, töhmetler, kýnamalar yapýlýp, aðýr sözler söylenirken, Meryem Vâlidemiz cevap vermedi;




(Feeþârat ileyhi) "Ýsâ AS'ý gösterdi. (Kàlû men kâne fil-mehdi sabiyyâ.) Dediler ki: Beþikte sabî, küçük çocuk olan bir kimseyi gösteriyorsun bize, ona sorun der gibi; biz onunla nasýl konuþalým?.."

Sen konuþamazsýn ama, Allah konuþturursa konuþulur. Cenâb-ý Hak her þeye kàdir. O zaman Ýsâ AS beþikte bebek iken dedi ki:





(Kàle innî abdullàh, etâniyel-kitâbe ve cealenî nebiyyâ.) "Ben Allah'ýn kuluyum!" Bu hepimiz için çok önemli bir söz. Bizim de ayrýca cihan halkýna söylememiz gereken bir söz. Nedir bu sözün önemi?.. (Ýnnî abdullàh) "Ben Allah'ýn kuluyum!" dedi.

--Gàyet tabii...

Gàyet tabii ama, gel de bunu Amerikalýlara, Avrupalýlara, Vatikan'a anlat!..

--Onlar ne diyorlar?..

Onlar tanrýlýk izâfe ediyorlar, "Allah'ýn oðlu" diyorlar, "Tanrý" diyorlar. "God" diye söyledikleri zaman kimi kasdediyorlar?.. Jesus'u, yâni Hazret-i Ýsâ'yý kasdediyorlar. Yanlýþ!..

Bu yanlýþý da bizim anlatmamýz lâzým! Çünkü, bir kere içinde bulunduðumuz yýl tevhid yýlý, Ýkibin yýlý Tevhid yýlý... Boþa baþkalarý heveslenmesinler! Cihana hristiyanlýk hakim olacakmýþ da, yahudilik hakim olacakmýþ da... Öyle þey olmayacak, cihana tevhid hakim olacak!.. Lâ ilâhe illallah hakim olacak, eninde sonunda... Çalýþan çalýþýr, sevabýný alýr. Çalýþmayan, mahrum kalýr. Ama eninde sonunda Lâ ilâhe illallah gàlip gelecek.

Allah'tan baþka ilah yok, tapýnýlacak mâbud yok, tapýnmaya lâyýk varlýk yok... Lâ ilâhe illallah... Tevhid yýlýnda biz bunu çeþitli vesilelerle anlatacaktýk. Meselâ, triko yapýyorsa arkadaþ, tevhid trikosu çýkaracaktý, "Allah'tan baþka ilah yoktur!" yazacaktý, "Lâ ilâhe illallah" yazacaktý. Her mesleðin sahibi, bu sene onu iþleyecekti. Süre azaldý, senenin yarýsýndan çoðu geçti ama, unutmayýn göreviniz var, görevimiz var!..


Zâten bütün cihana karþý görevimiz var. Biz Allah'ýn görevlendirdiði bir ümmetiz. Biz belki farkýnda deðiliz, "Kim görevlendirmiþ, ne zaman olmuþ?" diye ama, ayet-i kerimede:





(Küntüm hayra ümmetin uhricet lin-nâs) "Siz insanlar için çýkartýlmýþ, özel, nümûne bir ümmetsiniz." buyruluyor.

Vazifemiz; Allah'ýn bir olduðunu, yalnýz Allah'a ibadet etmek gerektiðini insanlara öðretmek. Peygamber SAS Efendimiz'in hayatý boyunca yaptýðý ve þirkin yaygýn olduðu bir yerde þirkin kökünü çýkardýðý çalýþma... Lâ ilâhe illallah.

(Ýnnî abdullàh) "Ben Allah'ýn kuluyum!" diye Hazret-i Ýsâ söyledi. Hem beþikte söyledi, hem de ahirette söyleyecek. Ahirette de soracaðýný bildiriyor Allah Kur'an-ý Kerim'de:





(Yâ îsebne meryeme e ente kulte lin-nâsittahizûnî ve ümmiye ilâheyni min dûnillâh) "Ey Ýsâ, sen mi söyledin 'Bana tapýnýn, anneme tapýnýn!' diye bu insanlara?.. Sen mi söyledin bunlara?.."

Hayýr, o söylemedi. O sonradan çýkmýþ, sonradan hristiyanlýða girmiþ yanlýþ bir inanç. Hem beþikte "Ben Allah'ýn kuluyum!" dedi, hem de ahirette "Ben Allah'ýn kuluyum!" diyecek.





(Mâ kultü lehüm illâ mâ emertenî bîgöz kırpma "Ben onlara öyle demedim. Sen bana ne emretti isen, onu söyledim. (Eni'budullàhe rabbî ve rabbeküm) 'Benim ve sizin Rabbiniz olan Allah'a ibadet edin!' dedim. 'Bana ibadet edin!' demedim. Zâten ben yalan söylemiþ olsam, sana mâlûmdur, sen bilirsin yâ Rabbi!" diyecek.

Zâten deseydi, Allah kahrederdi, mahvederdi. Çünkü:





(Velev tekavvele aleynâ ba'dal-ekàvîl. Leehaznâ minhü bil-yemîn. Sümme lekata'nâ minhül-vetîn.) Eðer Rasûlüllah kâfirlerin, müþriklerin dediði gibi yalancý olsaydý, kendiliðinden böyle bir þey uyduruyor olsaydý; Allah-u Teàlâ Hazretleri buyuruyor ki: "O zaman ben onun þah damarýný kopartýrdým, canýný alýrdým, söyletmezdim!"

Ýnsanlar söylenmeyen þeyi sonradan çýkartýyorlar.

Uzun bir hadistir ama, kýsaca hatýrlatmýþ olduk ki, Ýkibin yýlý içindesiniz, hâlâ görevleriniz var. Lâ ilâhe illallah'ý herkese öðreteceksiniz. Türkiye içinde ve dýþýnda...


Türkiye'den biliyor musunuz, bazý insanlarýn dinlerini deðiþtirip boyunlarýna haç taktýðýný?.. Ben yayýnlarýný Avustralya'dan okudum. Hem de, hiç tahmin etmeyeceðim bir sol yayýnda neþredildi bu bilgiler. Ben ordan internetten bilgiyi aldým, okudum.

Ýkibin yýlýndayýz, Lâ ilâhe illallah'ý iyi öðreteceðiz. Müslümanlýðý koruyacaðýz, müslümanlarý koruyacaðýz. Ýmanýmýzý koruyacaðýz, evlâtlarýmýzý koruyacaðýz. Diyarlarýmýzý, beldelerimizi koruyacaðýz...

Baþkalarý diyarlarýmýza hristiyanlýðý, küfrü, þirki hakim kýlmaða çalýþýyor. Hatta putperestliði, puta tapmayý hakim kýlmaða çalýþýyor.


Tabii tapýnýlacak þeylerin de, baþkalarýnýn bilmediði ama sizin bildiðiniz birtakým görünmeyenleri var. Meselâ, nefse tapmak... Nefsin arzusunu dinlemek nedir?.. O da nefse tapmaktýr. Allah'ýn emrini tutmayýp da nefsin arzusuna, hevesine, hevâ-yý nefse uymak nedir? O da nefse tapmaktýr.





(Eferaayte menittehaze ilâhehû hevâhügöz kırpma [Hevâ ve hevesini tanrý edinen kimseyi gördün mü?] diye, Kur'an-ý Kerim'de buna iþaret buyruluyor bu ayet-i kerimede.

Çok kimseler nefsine tapýyor. O zaman onlara da, "Býrakýn nefis putuna tapmayý, Allah'a kulluk edin, Allah'a itaat eyleyin, Allah'ý dinleyin, Allah'ýn emrini tutun!" demek vazifesi var yâni. Ýkibin yýlýnýn, Tevhid yýlýnýn görevleri arasýnda, nefsine tapanlara da "Tapmayýn!" demek var. Allah'tan gayriye, haça, puta, ite, ata, oda tapýnanlara da "Tapmayýn!" demek var.

Od eski Türkçede ateþ mânâsýna. Odlara yanmak, ateþlere yanmak demek. Kimisi de ateþe tapýyor ya... Onlara da hakký söyleyeceksiniz.

Bir de Allah'ý kabul edip de, "Ýþte bu Allah'ýn oðludur, bu Allah'ýn þusudur, busudur..." diye yine ona þirk koþanlar var. Onlara da söyleyeceksiniz.


Hazret-i Ýsâ öyle söylemedi; (Kàle innî abdullàh) "Ben Allah'ýn kuluyum!" dedi. (Etâniyel-kitâbe ve cealenî nebiyyâgöz kırpma "Allah bana bir kitap verecek ve ben Allah'ýn peygamberi olacaðým!" diye beþikte iken söyledi.

Beþikte konuþanlardan birisi Kur'an-ý Kerim'in bildirmesiyle, Hazret-i Ýsâ'dýr. Ýkinci konuþan çocuða gelince:

Abidin birisi bir iftiraya uðramýþ. Adamcaðýz mâsum iken, Allah'ýn salih bir kulu iken, ibadet eden bir kulu iken, ona iftira atmýþlar. O zaman bebek diyor ki:

"--Hayýr ben bu abidden olma bir çocuk deðilim, falanca çobandan olma bir çocuðuyum! yalan söylüyorlar, iftira atýyorlar." diyor.

Bir de o var. Eski ümmetlerde olan bir þey. Cenâb-ý Hak bir haksýzlýðýn böylece önünü kesmiþ, salih bir kulunu iftiradan korumuþ.


b. Mü'minlerin Ateþe Atýlmasý


Üçüncüsü... Üçüncüsünü anlatmak için ben zaten bu hadis-i þerifi seçtim:

Eski zalimlerden bir zalim hükümdar, kavminin dinini býrakýp da hak yola girenleri, Allah'ýn hak peygamberine tabii olanlarý öldürtüyormuþ. Öldürtmek için de derin hendekler açtýrýyormuþ. Ýçinde ateþler yaktýrýyormuþ. Ýnananlarý, mü'minleri ateþin yanýna kadar getirip soruyormuþ:

"--Vazgeçecek misin imanýndan, vazgeçmeyecek misin?.. Gelecek misin bizim inancýmýza, gelmeyecek misin?.."

"--Gelmeyeceðim!" derse, ittirtiyormuþ ateþe, yaktýrtýyormuþ.

Kur'an-ý Kerim'de bu Bürûc Sûresi'nde Ashàb-ý Uhdud diye geçiyor.





(Kutile ashàbül-uhdûd. Ennâri zâtil-vekd. Ýz hüm aleyhâ kud. Ve hüm alâ mâ yef'alûne bil-mü'minîne þühûd.) [Tutuþturucu malzeme ile dolu o ateþ hendeklerinin sahipleri gebertilmiþlerdir. O zaman onlar o ateþin etrafýnda oturucu idiler. Onlar iman edenlere yapacaklarý iþkenceler hususunda hükümdarlarý nezdinde þahitlik edeceklerdi.]

Ýþte burda mü'minler ne yapýlýyor?.. Ateþe itiliyor, yakýlýyor. Ýmanýný býrakmazsa, mü'min olarak kalmakta ýsrar ederse, cezalandýrýlýyor. Dünyevî ceza... Atýlýyor ateþe, yakýlýyor.

Bir kadýný da getirmiþler, mü'min bir kadýn, kucaðýnda yavrusu var, bebeði var... Ateþin yanýna ite kaka getirmiþler. Demiþler ki:

"--Býrak inancýný, bizim tarafa geçtiðini itiraf et, söyle!.."

Kadýn da mü'min ama, tereddüt etmiþ:

"--Acaba ben sebat edip ateþe atýlsam mý? Bu çocukcaðýz benim yüzümden yanacak, küçük bebek; yoksa onlarýn dediðini söyleyip, çocuðun hayatýný kurtarsam mý?.." diye.

Bunu anlatýyor Peygamber Efendimiz. Þimdi böyle bir durumda kaldýðýnýz zaman, sizin ne yapacaðýnýzý bir düþünün!.. Allah böyle kötü durumlara düþürmesin...


Þimdi Ýslâm'ýn ahkâmýný bozan çok büyük bir hastalýk var: Ayetleri, hadisleri, dinin esaslarýný yanlýþ taraflara yorumlama, çekme adeti var. Dini bozan bunlar.

"--Allah gafûrur-rahîmdir, affeder."

Herkesi affetmez. Cehennemi neden yarattý?.. Affetmeyip de cezasýný verecekleri de var.

"--Güzele bakmak sevap..."

"--Þu kadar içki içersen, orda alkol miktarý az, zarar etmez."

Yalan, te'vil, bilmem ne... "Ne yapalým, iþte þöyle oldu da, ondan yaptýk..." filân.


O hanýmýn yerinde biz olsaydýk, "Þu bebeðin hayatýný kurtaralým!" derdik. Ama Peygamber Efendimiz hadis-i þerifinde anlatýyor ve Peygamber Efendimiz'in bizim düþündüðümüz gibi düþünmediðini biz ordan anlýyoruz.

Çocuk dile geliyor. Konuþan çocuklardan üçüncüsü de bu... Kucaktaki bebek dile geliyor:

"--Aman anneciðim, imaný býrakma!" diyor.

O da Allah'ýn bir konuþturmasý. Olaðan durum deðil olaðanüstü durum...


Þimdi muhterem kardeþlerim! Ateþin kenarýna kadar getirilip öldürülmek üzere olan bir insan... Bir de mazereti uydurmak için bir gerekçe daha var, kucaðýndada bir çocuk... O çocuðun bile dile gelip, konuþup, "Aman anne imanýndan vazgeçme!" demesi, yâni "Ölsen bile imanýndan vazgeçme!" demesi ve bunu Peygamber Efendimiz'in anlatmasý ne kadar önemli!.. Bunun üzerinde çok derin olarak düþünmenizi istiyorum. Düþünmemiz lâzým!... Bu noktayý kaçýrmamak lâzým!..

Hayat efsanedir, hayaldir, rüzgar gibidir, yel gibidir, geçer, geçiyor. Ben yaþýmý söylesem, dilinizi yutarsanýz, hayretten dudaðýnýzý ýsýrýrsýnýz. Halbuki ben kendimi hâlâ ortaokul çocuðu gibi görüyorum, hatta ilkokul çocuðu gibi... Uzun yýllar yaþadýk ama, nasýl geçtiði anlaþýlmýyor. Rüzgar gibi geçiyor, çok çabuk geçiyor. Bu hayat bitiyor.

Peygamber Efendimiz'in bize verdiði bir ilâhî teminat var, garanti var. Diyor ki:

"--Emr-i ma'ruf, nehy-i münker eceli yaklaþtýrmaz."

Yâni, "Sen doðruyu söyledin diye seni öldüremezler!" diyor Peygamber Efendimiz. Ama biz öldürebilirler sanýyoruz. Bizim imanýmýzda eksiklik var. Öyle sanýyorsak, imanýmýz Peygamber Efendimiz'in öðrettiði iman deðil.


Türkiye'de maalesef arkadaþlarýn arasýnda konuþuluyor, herkes: "Aman ihtiyat edelim, bilmem ne yapalým!.." diye düþünüyor. Peygamber Efendimiz de diyor ki:

"--Cihadýn en üstünü zâlim hükümdara karþý hak sözü söylemektir."

"--Emr-i ma'ruf nehy-i münker yapýn! Emr-i ma'ruf nehy-i münker insanýn ömrünü kýsaltmaz, eceli öne getirtmez." diyor.

Demek ki, doðru sözü söyleyeceðiz. Demek ki haktan, imandan asla ayrýlmayacaðýz!

Ama hep te'vil ve ayrýlma yolunda millet... Demek ki, büyük bir hastalýk var. Dinin kökeninde olmayan, aslýnda olmayan, yanlýþ bir zihniyet kazanmýþýz. Ýslâm'ýn ruhuna, köküne, özüne aykýrý olan bir zihniyet kazanmýþýz.

Her yerde hakký söyleyeceðiz! "Hakký söylemeyip, susup hesap yapan dilsiz þeytandýr." diyor Peygamber Efendimiz. Demek ki, hakkýn söyleneceði yerde söylememe durumu, þeytânî bir davranýþtýr.


Onun için, burada dua yerinde, dua zamanýnda, dualarýn kabul olduðu bir ibadeti, umre seyahatini yaparken Cenâb-ý Hakk'a dua edelim ki, Cenâb-ý Hak bize takatimizden fazla yükler yükleyip, yapamayacaðýmýz mükellefiyetlerle bizi baþarýsýz duruma düþürmesin... Biz zayýf kullarýný zorlamasýn Cenâb-ý Hak; bir...

Ýkincisi: Cenâb-ý Hak bir þey takdir eylemiþse, baþýmýza bir imtihan gelmiþse de, o imtihanda bizim ayaðýmýzý kaydýrmasýn... Bizi þaþýrtmasýn...

Hakký söylemeyi, güzel güzel söylemeyi, sakin sakin söylemeyi, ama hakký söylemeyi, imaný býrakmamayý, Ýslâm'ý býrakmamayý nasîb etsin... Allah cümlemize dinde sebat ihsân etsin... Sabit kadem olmayý, vefalý olmayý nasib eylesin...

Allah hepinizden razý olsun...

Elfâtihah...


26. 08. 2000 - Medine
Gönderen: 04.02.2008 - 11:52
Bu Mesaji Bildir   der_ya üyenin diger mesajlarini ara der_ya üyenin Profiline bak der_ya üyeye özel mesaj gönder der_ya üyeyi arkadas listeme ekle Yukari
Maksat kelam olsun su an offline Maksat kelam olsun  
1463 Mesaj -
ALLAH gani gani rahmet eylesin kendilerine merhumun sohbetlerini vakit buldukca akra dan dinler istifade ederiz inþallahurahman.....

selametle....
Gönderen: 04.02.2008 - 17:00
Bu Mesaji Bildir   Maksat kelam olsun üyenin diger mesajlarini ara Maksat kelam olsun üyenin Profiline bak Maksat kelam olsun üyeye özel mesaj gönder Maksat kelam olsun üyeyi arkadas listeme ekle Yukari
RuZGaR su an offline RuZGaR  
RE:
Moderator


1295 Mesaj -
Alıntı
Orijýnalý maksat kelam olsun

ALLAH gani gani rahmet eylesin kendilerine merhumun sohbetlerini vakit buldukca akra dan dinler istifade ederiz inþallahurahman.....

selametle....



Ayný þekilde evet, dinlemeye çalýþýyoruz inþaallah sohbetlerini. Rabbim rahmet eylesin inþaallah..
Gönderen: 04.02.2008 - 17:19
Bu Mesaji Bildir   RuZGaR üyenin diger mesajlarini ara RuZGaR üyenin Profiline bak RuZGaR üyeye özel mesaj gönder RuZGaR üyeyi arkadas listeme ekle Yukari
Pozisyon - İmzalar göster
Sayfa (1): (1)
önceki konu   diğer konu

Lütfen Seçiniz:  
Şu an Yok üye ve 1711 Misafir online. En son üyemiz: Didem_
16977 üye ile 13.07.2024 - 11:50 tarihinde en fazla ziyaretçi online oldu.

[Admin | Moderator | Kıdemli Üye | Üye]
Dogum Gününüzü Tebrik Ederiz    Doğum gününüzü tebrik eder, sıhhat ve afiyet dolu ömür dileriz:
33mya (63), turkishdanger (36), LeeNa (56), avara (34), @KIN (43), Sedat KAYHAN (61), burcuburcu (49), emelim (52), yahia (49), huzur (52), nazarboncuð.. (44), fettah (42), asafusta (41), Selim54 (35), excelleron (53), SeHZaDeM (34), sofiumit (41), remzi82 (54), iskender_1 (44), Ibrahim_Kerim (43), ÝSU (31), sadozaydin (38)
Son 24 saatin aktif konuları - Top Üyeler
0

Copyright © ((( RAVDA.net )))  *  İrtibat   *   RAVDA Reklam Servisi   *   Tüm hakları saklıdır, izinsiz alıntı yapılamaz.
 Sitemizde yayınlanan imzalı yazıların içeriğinden yazarları, forum ve yorumlardan ekleyen şahıslar sorumlu olup, kesinlikle sitemiz sorumlu değildir.
© by ((( RAVDA.net )))

Sayfa 0.90786 saniyede açıldı   

Reklamlardan
RAVDA sitesi
hiçbir şekilde
sorumlu değildir.