Hazirlayan:Y.Erdogan

Hosgörü

Kendinize nasal davranilmasini istiyorsaniz baskalarinada öyle davranin yada sizin duymak tan hoslanmadiginiz sözleri baskasina söylemeyin.Istedigini söyleyen istemedigini isitir.(atasözü
Hosgörünün kelime manasi:Herseyi anlayisla karsilayarak hosgörme,müsamaha, tölerans,insanlar arasi iliskilerde dengeli olma ortayolu takip,farkli olan bir seye sabir gösterip katlanma,benimsenmeyen bir davranis ve düsünce sekline bile tahammül etme anlamlarina gelier.
Cagimizin önemli degerlerinden biri olan hosgörünün gereklililigi ailede, okulda, sokakta,is yerinde,kisacasi sosyal hayatin her kesminde hissedilmektedir.Bu arada yasadigimiz kisilerle uyumlu ve saglikli iliskiler olusturmanin zeminini olusturan hosgörü,güven ve sayginin egemen olduguI iyimser bir hayat sürebilmenin en temel unsurudur.Birlikte yasamanin getirdigi sorunlari üstesinden gelebilmek icin hosgörüye ihdiyac vardir.
Islam, karsidaki kisi ya da inanc grubunun inanc yapisina bakmadan ,sosyal iliskilerde hosgörülü olmayi emretmistir.Kuranda yer alan;“Dinde zorlama
yoktur.Dogruluk ve egrilik kesin olarak birbirinden ayrilmistir&#82211). “Rabbin dileseydi yeryüzünde bulunanlarin hepsi elbette iman ederdi.Durum böyle Iken insanlari inanmaya sen mi zorlayacaksin&#82212)“Eger puta tapanlardan biri sana siginirsa ,onun emniyetini/güvenligini sagla.ta kiAllahi`in sözünü dinlesin.Sonra onu güven icerisinde olacagi yere ulastir..(3).,””Sen ögütver.Cünkü sen ancak ögüt vericisin onlar üzerine zorlayici, bekci ve gözetleyici degilsin. (4)””Eger onlar yüz cevirirlerse,biz seni onlar üzerine gözetleyici göndermedik.Sana ancak teblig etmek düser. (5)” “Inanan kullarima söyle, putperestlerle en güzel sekilde konussunlar.(6)”tarzindaki ayetler,inanc özgürlügünün yani sira, egitsel bir ilkeolan hosgörünün kur`ani temellerini olusturmaktadir.
Bu temel üzerine Fatih meshur 'Amannâme'sinde, fethettigi Istanbul'da yasayan Hiristiyan ve Musevilere inanç, ibadet, kiyafet, seyahat ve ticaret özgürlügü tanimistir. Daha ötesi, 'din adamlarina, arhontlara ve kâhyalara' (ifade aynen budur) yan göz (kinle) bakilmasini, kem söz (kötü söz) söylenmesini yasaklamistir Bir de söz vermisti: 'Biz anlari, (baska dinlere mensup olanlari) kendimizi korur gibi koruyup gözetecegiz!' Besyüz elli küsür sene önce, Fatih Sultan Mehmed, farkli dinleri, mensuplarini ve din adamlarini koruyup kollamistir...
Diger insanlarla iletisim kurma sirasinda ortaya cikan ve psiko-sosyal boyutlu bir
kavram olan hosgörünün affetme,kusura bakmama,farkliliklari anlayisla karsilama, bireyi daraltip sikistirici yaklasimlardan uzak durarak dengeyi koruma, medeni olma ve düsünceleri anlayis icerisinde tartisabilme gibt anlamlari icerdigi söylenebilir.
Yani hosgörü, karsilasilan olaylarin ve düsüncelerin cesitli yönleriyle ele alinarak
kurallarin daha esnek ve töleransli bir bicimde uygulanmasini ifade eder.Hosgörüde temel ilke,karsimizdakini istedigimiz gibi olmaya zorlamak degil;ona kendi istedigi gibi olma imkani vermektir.
Insanlar arasi iliskilerde dengeyi koruyan ve onlari birbirine yakinlastiran hosgörü,
duygusal bir tavir olarak bireyin her konuda hemfikir olmasi,aldiris etmemesi,
olaylara kayitsiz kalmasi veya kendi inanclarindan ve öz benliginden taviz vermesi
degil;farkliliklarin bilincine varmasi,degisik düsünce ve kimliklere anlayisla bakabilmesidir.Bir baska ifadeyle hosgörü,baskalarindan nefret etmeme bilincini kazandiran bir erdemdir.ahlaki sistemlerin en temel unsuru ve diger unsurlara da kaynaklik edebilecek önemli bir ruh disiplinidir.
Hoþgörü, sýnýrsýz bir þey deðildir. Ona ulaþabilme ölçüsünde medenilikte ilerleme olur ama, mutlak bir hoþgörü hâli düþünülemez. Meselâ, hoþgörüyü yok edecek hoþgörmezlik (intolerance)’e karþi hoþgörülü olunamaz. Hakaret, tedhiþ ve saldýrý gibi eylemlere karþi da hoþgörülü olunamaz. Ferdin dokunulmaz haklarýyla toplumu ayakta tutan deðerleri ( Peygamber-i Âlisan Efendimiz'e hakret gibi) yýkýcý faaliyetler de hoþgörü sýnýrýnýn dýþýndadýr.Hogörüzüzlük yine medeni, insana yakisir bir sekilde ikaz ile bertaraf edilmelidir.
Herkull Millas: “Gülüp geçeceðim; ama pek olmuyor“Baslikli yazisindan:
„Çiklet çignedigi için birinin kendini demir parmaklýklar arkasýnda bulmasý bunun gibi bir olay. Kendimi Ýngiltere’de tasavvur ediyorum. Acaba çikleti nasýl çignesem de hapsi boylasam diye senaryolar kuruyorum kafamda. Kraliçenin karþisýnda çigniyorum çikleti, yalnýz kötü kötü bakýp ayýplýyorlar beni. St. Paul’s Katedrali’nde çigniyorum, olmuyor. Üniversitede saygýn hocanýn dersinde çigniyorum, hoca beni küçük düþüren bir þaka ile geçiþtiriyor saygýsýzlýðýmý. Nihayet kilisede kendi düðünümde papazýn karþisýnda duruyorum, bana ‘Bu bayaný karýn olarak kabul ediyor musun?’ diye sorarken kocaman bir balon þiþiriyorum çikletimle cevap vermeden önce. Patlýyor çiklet, pat diye. Papaz dahil herkes gülüyor. Müstakbel karým gülmek ile aðlamak arasýnda, hafiften sarsýlýyor, bayýlýr mý diye hafiften kaygýlýyým. Ama kuþkusuz hapse atmýyorlar beni.“
Saygisizlik ne kadar kötüyse;ikaz ve medenice konusmak varken ihbarda o kadar kötü ve hosgörüsüzlüktür.
Alternatifleri “anarsi” gibi görmemek; ilimden, fikirden, tartismadan korkmamak, ideolojik saplanti içinde bulunmamak ve ideolojik tercihlerimizi; aklin, mantigin, bilimin önüne geçirmemek gerekiyor. Kimse kimseye sablon dayatmamali. Kimse kimsenin inancina, ibadetine, düsüncesine, kiyafetine karismamali. (Kilik kiyafete modacilar karisabilir, ama devletler ve sahislar asla)
Insanlari kirmayi, yargilamayi, asagilamayi, dislamayi kisacasi aglatmayi degil, mutlu etmek esas alinmalidir.

Kaynaklar:Hüseyin Yilmaz -Ilahiyat Fakultesi Dergisi cilt8/1 sayfa:109-102
Yavuz Bahadiroglu (Tarihci-Yazar) Vakit Gazetesi:23.03.2006
Herkull Millas(Arastirmaci -Yazar) Zaman Gazetesi :09.05.2006
(1):Bakara 2/256
(2):Yunus 10/99
(3):Tevbe 9/6
(4)-(5) Gasiye 88/21-22
(6)Sura 42/48