Allah Resûlü (aleyhissalâtü vesselâm) -mealen- þöyle buyurmuþtur: "Cenâb-ý Hak, altmýþ yýl yaþayacak kadar ömür verdiði kiþinin mazeret gösterme imkânýný bütün bütün ortadan kaldýrmýþ ve ona bahanelerin ardýna sýðýnma fýrsatý býrakmamýþtýr."



Evvela; Resûl-i Ekrem (sallallahu aleyhi ve sellem) Efendimiz, bu beyanýyla, vasatî ömre iþarette bulunmaktadýr.

Sâniyen; Ýmam Buhârî Hazretleri bu hadisi naklederken, Fâtýr Sûresi'nin 37. ayetini o bâbýn unvaný (bölüm baþlýðý olarak zikretmiþtir. Demek ki, hem altmýþ yaþýn hem de "mazeret" meselesinin bu ayet-i kerime ýþýðýnda þerh edilmesi gerekmektedir. Söz konusu ilahî beyanda -mealen- þöyle denmektedir:

"Onlar orada imdad istemek için 'Ey Yüce Rabb'imiz! Ne olur, çýkar bizi buradan, dünyaya geri gönder de, daha önce yaptýklarýmýzdan baþka, güzel ve makbul iþler yapalým!' diye feryad ederler. Fakat onlara þöyle cevap verilir: 'Biz, size, bir kimsenin ibret alýp gerçeði görecek kadar düþünebileceði bir ömür vermedik mi? Hem size uyarýcý da gelmiþti. Öyleyse tadýn azabý! Çünkü zâlimleri kurtaracak yoktur!" (Fâtýr Sûresi, 35/37)

Abdullah Ýbni Abbas hazretlerine ve müfessirlerin pek çoðuna göre; bu beyan-ý Ýlahî, "Biz sizi altmýþ sene yaþatmadýk mý?" demektir. Çünkü burada mevzubahis olan vasatî ömürdür; hadis-i þerifler zaviyesinden ortalama yaþýn alt sýnýrý ise altmýþ senedir.

Bazý âlimler ayette geçen "nezir" (uyarýcý kelimesini akýl, ihtiyarlýk ve yakýnlarýn ölümü þeklinde te'vil etmiþlerdir. Dahasý, tekvinî ayetlerin bir parçasý olan her hâdise de insana "Sen gidicisin" demektedir. Bükülen beller, tutmayan dizler, aðaran saçlar, titreyen eller, göremeyen gözler, duyamayan kulaklar, aðrýlar, sýzýlar, çeþit çeþit hastalýklar ve türlü türlü rahatsýzlýklar birer nezirdir; bunlarýn hepsi bir yönüyle ölümü ve ahireti hatýrlatýr.

Ayrýca, her insanýn önüne ömür boyu baþka hatýrlatýcýlar da çýkar; camide imam-vaiz "ölüm var" der, ezan-namaz hesabý akla getirir; eþ-dost ebedî beraberlik isteðini izhar eder ve insanýn nazarlarýný sermedî bir âleme çeker.

Dolayýsýyla, düþünüp ibret almak ve gerçeði bulmak için bütün bu uyarýcýlar birer fýrsattýr. Altmýþ sene yaþayan bir insan, bunlarýn hepsi tarafýndan deðiþik þekillerde ve defalarca ikaz edilmiþtir. Bu itibarla da, þayet bir kimse onca uyarýcýya karþý kulaklarýný týkamýþ ve gözlerini yummuþsa, artýk onun mahþerde herhangi bir geçerli mazeret ileri sürmesi mümkün deðildir.

Hepimiz ibret alacak kadar yaþýyoruz

Haddizatýnda, büluð çaðýna erdikten sonra ölen her insan için, ibret alacak kadar yaþama süresi gerçekleþmiþ demektir. Bir insan yirmi, otuz, kýrk, elli... yaþýnda da ölse, artýk o "Düþünüp gerçeði görebileceðin kadar ömür vermedik mi?" itabýnýn muhatabý sayýlýr. Çünkü þuurluca bir saat bile yaþamak Yüce Yaratýcý'nýn varlýðýna ve hilkatin esasýna uyanmak için yeterlidir; dolayýsýyla, þuurlu bir saat geçiren insanýn bilhassa küfür mevzuunda hiçbir mazereti kalmamýþtýr. Hâlbuki Allah Teâlâ insanlarýn çoðuna büluðdan sonra uzun süre yaþama imkâný vermektedir. Hâlýk-ý Kâinat, bazý canlýlarý sadece bir saat, hatta çok daha kýsa süre yaþatmakta, onlarý bir anlýðýna bir kýsým isimlerinin tecellilerine mazhar etmekte ve sonra hayatlarýna son vermektedir. Ömrü bir hafta, bir ay ya da bir yýl olan canlýlar vardýr. Fakat Cenâb-ý Hak, insaný sadece bir saatliðine halk etmemiþtir; ona normal þartlarda altmýþ senelik bir ömür baðýþlamýþtýr.

Þu halde büluðu idrak ettikten sonra ölen herkes, düþünüp ne yapacaðýna karar verecek zamaný bulmuþ sayýlýr. Altmýþ sene yaþamýþ bir insan ise, ahiretini kurtarmasý için duyup görmesi gereken her þeyle karþýlaþmýþ, hakikatleri düþünüp anlamasý için gereken vakti fazlasýyla elde etmiþ ve ebedî saadeti kazanma yolunda pek çok fýrsat yakalamýþ demektir.

Evet, onca sene eðitimini, istikbalini, evini barkýný, çoluk çocuðunu ve iaþesini düþünen; yaþamanýn, kazanmanýn, rahat etmenin, caka yapmanýn ve çalýmýn ne olduðunu bilen; dünyevî menfaatleriyle alâkalý iyiyi kötüyü ayýrt edebilen ve kafasýna koyduðu bir meseleyi senelerce takip edip onu sona erdirebilen; yani yüzlerce, binlerce, milyonlarca hususu düþünüp onlarla ilgili kararlar verebilen bir insanýn ulûhiyet hakikatini ve âhiretini de düþünmüþ olmasý gerekmez mi? Dahasý, bu kimse, Ýnsanlýðýn Ýftihar Tablosu'nu duymuþsa, Kur'an'dan haberdâr olmuþsa; ölümün keþif kollarý sayýlan hastalýklarla tanýþmýþsa ve ihtiyarlýk pek çok dille kendisine "yolcusun" demiþse, artýk onun bütün bütün ahirete teveccüh etmiþ, eksiklerini gidermiþ ve öteler için zâd ü zahîre hazýrlamýþ olmasý lazým gelmez mi?

Ýþte, bu hakikate karþý kapalý yaþayan ve ömrünü gafletle tüketen bir insanýn acý âkýbetle karþýlaþýnca piþmanlýk duymasý, yeniden dünyaya gelmek gibi olmayacak isteklerde bulunmasý ve dünya hayatýndaki hatalarý için mazeretler döktürmesi ona hiçbir þey kazandýrmayacaktýr. Onun mazeretleri dikkate alýnmayacak ve bahanelerin arkasýna saklanmasýna fýrsat verilmeyecektir.

Bu açýdan, mealini verdiðim ayet-i kerime ve manasý sorulan hadis-i þerif, kendini gaflete salan kimseler için bir tevbîhi de ihtiva etmektedir; bunlar, özellikle belli yaþýn üzerindeki kimselere bir ikaz mahiyetindedir. Onlara, "Bunca sene hak ve hakikat hesabýna pek çok þeye þahit oldunuz, dahasý bir sürü meþguliyeti de arkada býraktýnýz; artýk hiçbir mazeretiniz kalmadý. Þu halde, iyi bir mü'min olmak için daha ne duruyorsunuz?" demektir. Ayný zamanda, ömrün sonunda iyilikleri, ibadetleri, sâlih amelleri daha da artýrmaya ve geçmiþteki eksikleri bir ölçüde de olsa telâfi etmeye bir teþviktir. Öyleyse, yaþlýlýkta dine ve diyanete daha bir candan sarýlmak inanmýþlýðýn gereðidir.

ÖZETLE

1- Allah Teâlâ, her mahlûka bir hayat süresi tayin etmiþtir. "Ümmetimin vasatî ömrü altmýþ-yetmiþ yýldýr; bunu aþabilenler azýnlýktadýr." hadis-i þerifi de bu hususa dikkat çekmektedir.

2- Her hâdise de insana "sen gidicisin" demektedir. Bükülen beller, tutmayan dizler, aðaran saçlar ve türlü türlü rahatsýzlýklar, aðrýlar, sýzýlar.. bir yönüyle bize ölümü ve ahireti hatýrlatýr.

3- Altmýþ sene yaþamýþ bir insan, ahiretini kurtarmasý için duyup görmesi gereken her þeyle karþýlaþmýþ ve hakikatleri anlamasý için gereken vakti fazlasýyla elde etmiþ demektir.