Modern dünyaya yeni sýnýrlar çizerek girdik. Ýnsanlar, toplumlar, ülkeler arasýnda çizilen sýnýrlar, bize yeni kimlikler verdi. Yeni aidiyet duygularý ihdas etti. Sýnýrlar çizerek kendimizi güvende hissedeceðimizi sandýk. Fakat artýk bu sýnýrlar bize yetmiyor. Gönül coðrafyamýza, inanç iklimimize, maneviyat haritamýza dar geliyor.

Ýmparatorluklarýn yýkýlýp ulus devletlerin kurulduðu 18. ve 19. yüzyýllar tarihin en uzun yüzyýllarýdýr. Bu dönemde ortaya çýkan insan ve toplum tasavvurlarý, yeni siyasi, ekonomik ve siyasi sistemlerin de doðmasýna neden oldu. Ýmparatorluklarýn adem-i merkeziyetçi yapýsýnýn yerini merkezî ulus devletler aldý. Farklý dil, kültür ve etnisitelerden oluþan toplumlar, tek bir etnik temele dayalý olarak tanýmlandý. Türkiye gibi pek çok müslüman toplum, bugün bu dar, tek boyutlu ve yapay kimlik tanýmlarýndan kurtulmaya çalýþýyor.

Modern tarih anlatýlýrken bize genellikle þu söylenir: her ulus, belli bir baðýmsýzlýk mücadelesinden sonra kendi devletini kurmuþtur. Türkler, Araplar, Ýranlýlar, Arnavutlar, Yunanlar, Fransýzlar ve diðer dünya milletleri, zaten homojen birer bütün olduklarý için devlet sahibi olmalýydýlar. Ýmparatorluklarýn yýkýlmasý bu uluslara kendi devlet kimliklerini kazanma imkaný sundu. Yani önce ulus vardý, sonra devlet.

Oysa bunun ne tarihen ne de felsefî olarak mümkün olmadýðýný biliyoruz. Tarihen seküler ulus devletler kurulana kadar modern manada bir “Türk milleti”, “Arap milleti” yahut “Afgan milleti”nden bahsetmek mümkün deðil. Bu ismi taþýyan toplumlar, daha geniþ ve kozmopolit bütünlerin parçasýydýlar. Müslüman olmadan önce bile Türklerin herhangi bir “saf ýrk yahut millet” olmak gibi bir iddiasý hiçbir zaman olmadý. Onlarca Türk aþireti, boyu, Orta Asya’da Çin ve Moðol topluluklarýyla içiçe yaþamaktaydý.

Týpký diðer etnik toplumlar gibi Türkler de müslüman olduktan sonra yeni kimlik aidiyetlerine sahip oldular. Bir Türk, Arap, vs. olmanýn ötesinde bir ümmetin parçasý olmak, kimliklerini belirleyen ana siyasi taným oldu. Din baðý, aþiret, boy, kabile, ulus baðlarýndan daha önce gelmekteydi. Türklerin bir cihan imparatorluðu kurmasýný, diðer topluluklarla ve özellikle Kürtlerle kader birliði yapmasýný saðlayan da bu ümmet kimliði oldu. Türk olanla Türk olmayan arasýndaki sýnýrlar ortadan kalktý. Ayný þekilde Türkle Arap, Farsla Afgan, Afrikalýyla Hintli arasýndaki sýnýrlar akýþkan hale geldi.