Hamla olgunun bir farký eldeki imkaný kullanýþ biçimidir. Olgun kiþi topraðý ellese altýn kesilir. O kötülükten bile iyilik çýkarýr, imkansýzlýðý imkana çevirir. Leþin kokusunu duymaz da parlayan diþlerine hayran olur. Güneþ gibi çiði piþirir, misk gibi yaklaþaný kokular. Nasipsiz hamýn elindeyse altýn bile küle döner. Kendi yumsuzluðunu çevresine de bulaþtýrýr,düþerken baþkalarýný da düþürür. Deðer bilmediði için altýn deðerindeki insanlar onun yanýnda geçmez mangýra döner, hor ve hakir duruma düþerler.

Güneþ ortalýðý aydýnlatmýþken mum yakmaya kalkmak ortalýða ben körüm diye baðýrmaktan baþka nedir . Güneþin parlaklýðýndan yarasaya ne fayda. O körlüðü kendine deðil güneþe hamletmeye kalkar. Ey vahiy güneþi doðmuþken akýl mumuyla aydýnlanmaya kalkan yarasa tabiatlý ! Güneþin ýþýðýnda kusur yok; kusur senin gözlerinde. Hz.Mevlana'nýn ifadesiyle senin güneþten anladýðýn ýsýdan ibaret:

Ger þu'â-ý âfitab pür zi-nûr

Gayr-ý germî mî-neyâbed çeþm-i kûr...

Güneþin par par parlayan ýþýðýyla bütün alem dolup taþsa körün gözün bundan bir nasibi yok. Onun bütün kýsmeti sýrtýna vuran ýsýdan ibaret. Güneþin bin bir nimeti var, onu bir mangal mevkiine indirmek caiz mi? Akýl ve idrak körü de böyledir.O deðerli bir þeyi kendi idrakine kendi seviyesine indirir de güneþi mangal, altýný pul eder.

Bin türlü emek harcasan,diller döksen, iltifatlar etsen ne teraziyi ne de aynayý doðruyu söylemekten vazgeçiremezsin. Çirkinsen ayna sana çirkinsin demekten utanmaz. Terazi kaç paralýk bir adam olduðunu söylemekten vaz geçmez. Çünkü ne ayna ne de terazi kendisi için tartmaz. Eðer terazide mal sevgisi olsaydý doðru tartamazdý. Sen Peygamber ve veliler de hizmetleri karþýsýnda ücret istemedikleri için o ayna ve o terazi bil. Sana ne söylerlerse candan kabul et.

Akýllý olmak her þeyi bilmek deðil, bileni bulabilmektir. Nasýl ki hastanýn da aklý kendi sahibini tedavi edemiyor ama onu alýp bir doktora kadar götürüyor.Tedavi etmek doktorun iþidir,ama her hasta doktorun yolunu bulmayý da beceremez. O halde sen doktor deðilsen de doktorunu bulacak kadar bir akýllýlýk göster.

Ey tilki tabiatlý. Sen bir aslan sofrasýndasýn.Aslan sofrasýnda kebap eksik olur mu hiç?Aslanýn pençesinden hangi av kurtulmuþ ki sen aç kalasýn. Hem o sofradasýn hem de gözün dýþarýda bir leþ aramada. Bu sofra sahibine saygýsýzlýktýr. Eðer kebap beklemeye sabrýn yoksa bari sofradan kalk git de aslaný da töhmet altýnda býrakma.

Ýyiliðin daima alný ak aynasý parlaktýr. Düþkün baþkasýný da düþürmek, kara baþkasýna da is çalmak ister. Ama istediði kadar tütsün külhanýn dumanýndan güneþe ne gam. Güneþin alnýna kara çalmaya kalkan kendi alnýný karartýr. Karga istediði kadar arkasýndan gaklasýn,o gak guk sesini Ankanýn ruhu bile duymaz. Ýnsanlar arasýnda da kimisi güneþ gibi kimisi külhan ;anka tabiatlý olan da var karga huylu olan da. Peygamber ve veliler güneþ ve anka gibi bütün karalamalarýn ve ayýplamalarýn üzerindedir. Iþýðý mezbelelikte sürünüyor diye ayýn kirlendiðini sanma. Ay yücelere taht kurmuþ oturmaktadýr. Iþýðýný göndermesi onun aczinden deðil kereminden, cömertliðindendir. Ay gibi yücelere taht kurmuþ Hak erlerinin de düþkün insanlara el uzatmakla eli kirlenmez. Onlar güneþ gibi, yaðmur gibi, ay gibi insanlara rahmettir.

Ey yüzünü ekþite ekþite þükreden âbid. Ýbadet ve taat Hakkýn nimetlerine þükür ve hoþnutluk ise bu nasýl þükür,nasýl teþekkür.Eðer böyle þükür þükür olsaydý sirkeden daha þükreden kimse bulunmazdý. Ekþi bir suratla selam veren kiþiye þairin söylediðin duymadýn mý hiç:

Reddeyledik selamýný vech-i abusuna

Þükrün belirtisi olarak biraz yüzün gülsün. Yoksa senin de þükrünü alýrlar da o ekþi suratýna çarparlar.

Þah havuz gibidir,memurlarý ise musluk. Ýyi kötü havuzda her ne varsa çeþmelerden akan odur.O halde iyiliði de kötülüðü de kurnadan deðil havuzdan bilmeli. Beri tarraftan nasýl musluk havuza tabi ise memurlar da idarecilerine baðlýdýr. Bu sebeple Dicle kýyýsýnda kurdun kaptýðý kuzunun hesabý bile Ömerden sorulur memurdan deðil.

Ey gayretsiz heveskar! Ýþte direk iþte ip. Çýkmak istiyorsan durma ipe asýl. Ama sende o gayret yoksa suçu ipin çürüklüðüne direðin yaðlý oluþuna baðlama. Anlaþýlan sen bir kalpazansýn,yükselmeye niyetin ve o yolda akýtacak terin yok ki böyle bahanelere sýðýnmadasýn. Maddi manevi her yükseliþi sen böyle bir ip bil. Ýplerin baþý da Allahýn kelamý. Ona sarýlýrsan bu nefs çukurundan çýkarsýn.Hala o çukurdaysan bari o ipe bühtanda bulunma da kendi nefsini kýna.

Ey dokunulmamasý gereken ilahi sözleri keyfine göre tevile kalkan laübali ! Kuraný deðil kendini tevil et .Onu kendine uydurma, sen ona uy.! O seni düzeltmeye gelmiþken senin onu düzeltmeye kalkman ne edepsizlik! Kendin hastayken doktorunu tedaviye kalkman ne abes!

Ey mezar yolcusu! Hayattayken dostlarýnýn çokluðuyla övünürdün. O uzun yol boyunca dostlarýný nerelerde yitirdin! Son arkadaþlarýn da sana mezar kapýsýnda sýrtlarýný döndüler. Þimdi yanýbaþýnda seninle ayný topraða baþ koyan tek bir yoldaþýn kaldý:amelin. Eðer bu yoldaþ kötüyse vay haline! Yok iyiyse sana müjdeler olsun. O seni hesap gününde avukatýn ve þahidin, sýrat köprüsünde de bineðindir. O halde mezara böyle bir arkadaþla girmeye çalýþ.

Elbette her ayaða bir ayakkabý, her sýrta bir gömlek lazým. Ama ayakkabý darsa insan yalýn ayak olmayý tercih eder. Ýnsanýn evi barký, vataný elbette gurbetten iyidir ama bazen vatan yaþanmaz hale gelir de- þairin dediði gibi-:Gahi gurbet vatan olur, gahi vatan gurbetlenir. Ayakkabý nedir? Yerine göre arkadaþ, eþ,dost. O halde eþler ve dostlar dikkat etmeli ve sormalý: Ben nasýl bir ayakkabýyým? Korumakla mý yükümlüyüm, sýkmakla mý? Sonra evim nasýl bir ev? Cennet bahçesi mi, çilehane mi? Aman eþler.. Dikkat!

A ten mülküne dört elle sarýlan ahmak! Belkýsdan ibret al da o mülkü Süleymanýn yoluna ser. Hiç Süleyman olan seni karþýlýksýz býrakýr mý? Onun mülkü nerde seninki nerde ! Sen toprak verirsin,onun karþýlýðý ise inci mercandýr. Lakin Süleymanýn üzerinde de bir Süleyman var. Süleyman da o kapýnýn naçiz bir bendesi. Süleyman da ,sen de senin sandýðýn her þey de zaten onundur.O halde sen tenini canýný onun yolunda toprak eyle, baþýný onun eþiðine koy.Ta ki sana ölümsüz bedenler ve baþlar ihsan etsin.

Ahmak dün der yarýn der. Her iþi tehir ede ede sonunda elinde ne dün kalýr ne yarýn. Dün hayaldir yarýn bir vehim,bugünse elinin avucunun altýnda. O halde ne yapacaksan þimdi yap. Bilmiyor musun ki bu dünya da geçici, sen de geçicisin Yarýna kalacaðýný kim garanti etmiþ ki yarýnla ilgili böyle planlar yapýyorsun..

O halde ekinini þimdi ek , söküðünü þimdi dik.

Ey burnu kanasa hemen kadere küsüp yüzünü ekþiten. Gülden hiç ders almýyor musun? Bütün yapraklarý tek tek yolsan gül yine de gülmekten vazgeçmez. Hale razý oluþ þükürdür. Gül de daimi bir þükür makamýndadýr. Hem bilmez misin ki baþýna gelen sýkýntýlar aslýnda daha büyük bir sýkýntýya set olur da baþýndaki belayý def ederler. O halde yüzün gülsün yahu!

Dünyanýn hali devr-i daim üzeredir. Ümitsizliðin ardýnda ümitler gizlidir;gecelerin koynunda güneþler saklýdýr. Her baþlangýç bir son ve her son yeni bir baþlangýçtýr. Her doðum ölüme adým atmaktýr; sana ölüm görünen þey de gerçekte yeni bir doðumdur. Günler, geceler ve bütün hadiseler ilahi takdirin elinde bir yumak gibi kah örülür kah çözülür. Ýmkan ve imkansýzlýk sana bana göredir Cenab-ý hakka göre deðil. O halde ne burnun kanamakla öldüðünü san,ne de güneþ batmakla kýyamet koptuðunu. Günlere gecelere deðil onlarýn sahibine baðlan ki ümidin hiç bitmesin.

Güzellik gözdedir,nesnede deðil.. Bir þeyi güzel gösteren istektir, aþktýr. Ýsteksiz bakýþa güzel de çirkin görünür. Bu yüzden Leylayý sen baþka görürsün Mecnun baþka görür. O halde güzele kendi aþksýz gözünle bakmayý býrak, Mecnunun tutuþmuþ gözleriyle bak.